مناظره ی امام جواد (ع) با یحیی ابن اکثم
پنجشنبه, ۱۱ دی ۱۳۹۹، ۰۶:۳۸ ق.ظ
برگرفته از کتاب حکایات و مناظرات محمّدرضا منصوری :
نقل شده است در مجلسی که یحیی ابن اکثم ( از علمای بزرگ اهل سنت در زمان خود که نزد مامون دارای جایگاه رفیعی بود و حتی توانست منصب قاضی القضّات را در زمان مامون به دست آورد. |1| ) و امام نهم شیعیان حضرت امام محمّد تقی (ع) ملقّب به جواد الائمّه و گروه بسیاری در آن حضور داشتند، مناظره ای بین آن امام همام و یحیی ابن اکثم صورت گرفت:
یحیی ابن اکثم: روایت شده است که جبرئیل به حضور پیامبر (ص) رسید و عرض کرد: « یا محمّد! خداوند به شما سلام می رساند و می فرماید: من از ابوبکر راضی هستم، از او بپرس که آیا او هم از من راضی است؟ » نظر شما راجع به این روایت چیست؟
امام جواد(ع) از باب تقیه و احتیاط در آن مجلس فرمودند: من منکر فضیلت ابوبکر نیستم، ولی کسی که این مطلب را نقل می کند باید خبر دیگری را که پیامبر(ص) در حجّة الوداع بیان فرمود از نظر دور ندارد.پیامبر اکرم(ص) فرمودند: « کسانی که بر من دروغ می بندند بسیار شده اند و بعد از من نیز بسیار خواهند بود.پس چون حدیثی از من برای شما نقل شد، آن را به کتاب خدا و سنّت من عرضه کنید.آنچه را که با کتاب خدا و سنت من موافق بود بگیرید و آنچه را که مخالف کتاب خدا و سنت من بود رها کنید.»
امام جواد(ع) افزود: این روایت با کتاب خدا سازگار نیست؛ زیرا خداوند فرموده است: « ما انسان را آفریدیم و می دانیم در دلش چه می گذرد و ما از رگ گردن به او نزدیکتریم. |2| » آیا خشنودی یا ناخشنودی ابوبکر بر خدا پوشیده است تا آن را از پیامبر اکرم(ص) بپرسد؟! این عقلا محال است.
یحیی: روایت شده ابوبکر و عمر در زمین مانند جبرئیل و میکائیل هستند در آسمان.
امام جواد(ع): در باره ی این حدیث نیز باید دقت شود؛ چراکه جبرئیل و میکائیل دو فرشته ی مقرّب درگاه خداوند هستند و هرگز گناهی از آن دو سر نزده است و لحظه ای از دایره ی اطاعت خدا خارج نشده اند، ولی ابوبکر و عمر هرچند پس از ظهور اسلام مسلمان شدند، اما اکثر دوران عمرشان را مشرک بودند و در شرک و بت پرستی سپری کردند.بنابراین محال است که خدا آن دو را به جبرئیل و میکائیل تشبیه کند.
یحیی: روایت شده که ابوبکر و عمر دو سروران پیران اهل بهشتند.
امام جواد(ع): این روایت نیز محال است که درست باشد. زیرا بهشتیان همگی جوانند و پیری در میان آنان یافت نمی شود تا ابوبکر و عمر سرور آنان باشند! این روایت را بنی امیّه در مقابل حدیثی که از پیامبر اسلام (ص) در باره ی امامان حسن و حسین علیهم السّلام نقل شده است مبنی بر اینکه « حسن و حسین علیهم السّلام دو سرور جوانان اهل بهشتند. |3|» نقل شده است، جعل کردند.
یحیی: روایت شده است که عمر بن خطّاب چراغ اهل بهشت است.
امام جواد(ع): این نیز محال است! زیرا در بهشت فرشتگان مقرّب خدا، حضرت آدم (ع) و حضرت محمّد(ص) و همه ی انبیاء و سایر فرشتگان خدا حضور دارند، چطور بهشت با نور اینها روشن نمی شود ولی با نور عمر روشن می گردد؟!
یحیی: روایت شده که « سکینه » به زبان عمر سخن می گوید.( یعنی عمر هرچه گوید از جانب ملک و فرشته است.)
امام جواد (ع) از باب تقیه و رعایت احتیاط در آن مجلس فرمودند: من منکر فضیلت عمر نیستم، ولی ابوبکر با اینکه از عمر افضل است بالای منبر می گفت: من شیطانی دارم که مرا منحرف می کند. هرگاه دیدید از راه راست منحرف شده ام، مرا به راه راست بازآورید.
یحیی: روایت شده است که پیامبر(ص) فرمود: اگر من به پیامبری مبعوث نمی شدم حتما عمر مبعوث می شد.
امام جواد(ع): کتاب خدا از این حدیث راست تر است.خداوند در کتابش فرموده: « بخاطر بیاور هنگامی را که از پیامبران پیمان گرفتیم، و از تو و از نوح... |4| ». از این آیه صریحا بر می آید که خداوند از پیامبران پیمان گرفته است، در این صورت چگونه ممکن است پیمان خود را تبدیل کند؟! هیچ یک از پیامبران به قدر چشم بر هم زدن به خدا شرک نورزیدند؛ پس چگونه خدا کسی را به پیامبری مبعوث می کند که بیشتر عمر خود را با شرک به خدا سپری کرده است؟ و نیز پیامبر اکرم(ص) فرمودند: درحالی که آدم(ع) بین روح و جسد بود ( هنوز آفریده نشده بود) من پیامبر شدم.
یحیی: روایت شده است که پیامبر فرمودند هیچگاه وحی از من قطع نشد مگر آنکه گمان بردم به خاندان خطّاب (خاندان عمر) نازل شده است.
امام جواد(ع): این نیز محال است. زیرا امکان ندارد که پیامبر اکرم(ص) در نبوّت خود شک کند. خداوند می فرماید: « خداوند از فرشتگان و همچنین از انسانها رسولانی بر می گزیند |5| ». { بنابراین با گزینش الهی دیگر جای شکّی برای پیامبر(ص) در باب پیامبری خویش وجود ندارد.}
یحیی: روایت شده است که پیامبر فرمود: اگر عذاب نازل میشد، کسی جز عمر از آن نجات نمی یافت.
امام جواد(ع): این نیز محال است! زیرا خداوند به پیامبر اسلام(ص) فرموده است: « و مادامی که تو در میان آنان هستی، خداوند آنان را عذاب نمی کند و نیز مادامی که استغفار می کنند خدا عذابشان نمی کند |6|».
بدین ترتیب این مناظره و بحث، با کلام محکم و دلایل عقلی و نقلی امام جواد(ع) و سرافکندگی یحیی ابن اکثم به پایان رسید.
------------------------------------------------------------------------------------------------