سوره هایی که سجده واجب دارند و احکام آن

سوال: 
سوره هایی از قرآن که سجده ی واجب دارند کدامند و آیا حتما باید بعد از شنیده شدن این آیات سجده کرد؟
احکام مربوط به سجده برای این آیات چیست؟
 

پاسخ:
چهار آیه از چهار سوره ی قرآن سجده ی واجب دارند که عبارتند از: سوره نجم آیه 62، سوره علق آیه 19، سوره سجده (الم تنزیل) آیه 15 و سوره فصّلت آیه 37.
اگر انسان آیات مذکور را بخواند یا به آن گوش فرا دهد واجب است که سجده کند و اگر تنها آنها را بشنود (یعنی به گوش او برسد بدون این که قصد شنیدن داشته باشد) اگر چه سجده واجب نیست ولی احتیاط آن است باز سجده کند. آنچه موجب وجوب سجده می شود شنیدن تمام آیه است ولی اگر بخشی از آیه را هم شنید، احتیاطا سجده کند.
سجده در هنگام شنیدن این آیات واجب فوری است و نباید تأخیر بیفتد و اگر احیانا شرایط میسّر نبود و به تأخیر افتاد، در اولین فرصت باید آن را بجا آورد. 
شنیدن این آیات از بچه یا کسی که قصد تلاوت ندارد یا ضبط صوت، سجده کردن را واجب نمی کند، اگر چه احتیاط در آن است که سجده بجا آورد.
در سجده ی واجب قرآن نمی شود بر چیزهای خوراکی و پوشاکی سجده کرد، ولی سایر شرایط سجده را که در نماز است، لازم نیست مراعات شود.
بر فرد جنب و حائض حرام است خواندن کلمه یا آیه ای از این سوره ها؛ چه آیه سجده باشد یا آیات دیگر این چهار سوره و اگر کسی این آیات را خواند و به گوش این افراد رسید بدون اینکه قصد گوش کردن داشته باشند، سجده کردن لازم نیست.
هر گاه کسی در سجده ی واجب قرآن، پیشانی را به قصد سجده به زمین بگذارد، اگر چه ذکر نگوید کافی است و گفتن ذکر، مستحب است و بهتر است بگوید:
 «لٰا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ حَقّا حَقّا   لَا إِلٰهَ الّا اللّٰهُ ایماناً وَ تَصْدِیقاً   لَا إِلٰهَ إِلَّا اللّٰهُ عُبُودِیةً وَ رِقًّا   سَجَدْتُ لَک یٰا رَبِّ تَعَبُّداً وَ رِقًّا   لَا مُسْتَنْکفاً وَ لَا مُسْتَکبِراً   بَلْ أَنَا عَبْدٌ ذَلِیلٌ ضَعِیفٌ خَائِفٌ مُسْتَجِیرٌ.»

معنای فارسی: 
«هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) حقیقتی کامل است.  هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) از روی ایمان و تصدیق است.  هیچ معبودی نیست جز خداوند (و این مطلب) از روی عبودیت و بندگی است.  پروردگارا برای تو از روی عبودیت و بندگی سجده می‌کنم  و نه با حالت سرپیچی و متکبرانه،  چرا که من بنده ذلیل، ناتوان، هراسان و پناهنده تو هستم.»

-------------------------------
توضیح المسائل
تحریرالوسیله