عمر چگونه کشته شد؟

سوال: 

عمر در جنگ با ایران چگونه کشته شد؟

پاسخ:

در رابطه با کشته شدن عمر در طی این جنگها ماجرا از این قرار است که پیروز نهاوندی یا فیروز که با لقب ابولوءلوء و بابا شجاع الدین نیز شناخته میشود، ارتشبد سلسله ی ساسانیان بود که تحت فرمان فرمانده ی کل ارتش ساسانیان، رستم فرخ زاد خدمت میکرد. در جنگ القادسیه یا نبرد نهاوند در سال 636 میلادی هنگامی که ساسانیان از سپاه عمر بن خطاب در ساحل غربی رود فرات شکست خوردند، اسیر شد. آنگونه که در کتاب « تاریخ و فرهنگ ایران در دوران انتقال از عصر ساسانی به عصر اسلامی » گفته شده، فیروز یا ابولوءلوء یکی از ایرانیان در دوره ی اولیه ی ورود اعراب به ایران بوده است. فیروز دختری داشته به نام مروارید و از آنجا که در زبان عربی به مروارید لوءلوء می گویند، او را ابولوءلوء به معنای پدر مروارید نامیده اند.[1] هنگامی که او به عنوان اسیر به عربستان آورده شد، توانست عمر بن خطاب را در سال 23 هجری قمری به قتل برساند. آوازه ی وی، تنها پیرامون قتل عمر و رویدادهای پس از آن است.[2] هنگامی که اسرا و غنایم حاصل از این جنگ را به مدینه نزد عمر بردند، عمر اسرا را به عنوان برده به مسلمانان فروخت و ابولوءلوء را مغیرة بن شعبه به بردگی و بر او بسیار سخت می گرفت.[3] 

روزی ابولوءلوء عمر را در خیابان دید و از مغیره نزد وی شکایت کرد اما عمر بدون توجه به شکایت او، به او دستور داد تا برایش آسیاب بادی بسازد. ابولوءلوء چون دید عمر به مشکلاتش توجهی نکرد گفت: برایت آسیابی خواهم ساخت که مردم مشرق و مغرب از آن سخن گویند؛ و از نزد عمر رفت...
عمر گفت: این برده مرا تهدید کرد، کاش او را مى کشتم.
بامداد روز بعد ابولوءلوء به مسجد رفت. چون صف ها بسته شد، و مردم تکبیرة الاحرام نماز را بستند، ابولوءلوء از صف خارج شد و با خنجرى ( دو سر ) که داشت، عمر را شش ( و به نقلی سه ) ضربه زد و آخرین آنها را در زیر ناف او زد و فرار کرد.
عمر بر زمین افتاد. مردم دورش جمع شدند و نزدیک بود که نماز قضا شود تا این که گوینده اى گفت: بندگان خدا، نماز را دریابید، خورشید بر آمد. آن گاه عبد الرحمان بن عوف به جاى عمر به نماز ایستاد و عمر را به خانه اش بردند.[4] درباره ی قتل عمر برخی دیگر نیز معتقدند نقشه ی قتل را دیگرانی که از سخت گیریهای عمر ناراضی بودند طراحی کردند و فیروز تنها مجری این نقشه بود، زیرا از چند روز قبل برخی هشدارهایی به عمر داده بودند.[5]
عبدالرحمان بن ابی بکر، قتل عمر را توطئه ای میان ابولوءلوء و دو ایرانی دیگر به نامهای جفینه و هرمزان می دانست.
پس از کشته شدن عمر، عبیدالله بن عمر ( فرزند عمر)، آن دو نفر و همچنین دختر خردسال ابولوءلوء و پسر و همسر ابولوءلوء را به بهانه ی قتل عمر کشت.[6]
اطلاعاتی بیش از این پیرامون زندگی پیروز نهاوندی یا همان ابولوءلوء ، پیش از قتل عمربن خطاب در دست نیست. مقبره ای قدیمی در کاشان وجود دارد که منسوب به محل دفن پیکر پیروز نهاوندی می باشد.[7]
 

در پی برگزاری سالانه مراسم عمرکُشان، ورودی این بنا در سال ۱۳۸۶ بسته شد. هم اکنون آرامگاه فیروز نهاوندی به « معاونت اجتماعی و ارشاد » تغییر نام داده است :

--------------------------------------------------------

[1]. قنوات،عبدالرحیم، " ابولوءلوء از مدینه تا کاشان " ، کاشان شناخت، شماره 3 : 81 - 73
[2]. یوسفی اشکوری، حسین، « ابولولو»، دائرة المعارف بزرگ اسلامی، ج6، تهران
[3]. الفتوح، ترجمه، متن، ص 973 و کامل: ج 3، ص 17
[4]. تاریخ ابن خلدون، ترجمه ، متن، ج 1، ص 544 - 554، امامت و سیاست، ترجمه، ص40
[5]. پاورقی شماره دو
[6]. پاورقی شماره یک
[7]. آرامگاه ابولوءلوء ، وبسایت بنیاد فرهنگ کاشان