شرکت امام علی(ع) در جنگ اعراب با ایرانیان و قتل عام مردم ایران!!

سوال:
چرا حضرت امام علی و امامان حسن و حسین علیهم السلام همراه عمر به ایران حمله و مردم ایران را قتل عام کردند؟!

پاسخ:

در اسلام جنگ به منظور کشورگشایی و قدرت گرایی جایز نیست. امیرالمؤمنین علی (ع) در این جنگها حضور نداشته اند و دلیلی وجود ندارد که ایشان اساسا با آغاز این جنگها موافق باشند. البته در حین جنگها و یا بعد از آن شرایط ویژه ای به وجود می آمد که بدان جهت امام علی(ع) با خلفا از جهت مشورت و راهنمایی در مسائل همکاری می نمود و همکاری امام علی(ع) در راستای مصالح جهان اسلام بود، نه به معنای تایید حکومت خلفا و تایید مشروعیت جنگ و کشورگشایی [1]. امام علی(ع) نه به طور مطلق 

موافق جنگها بود و نه به طور مطلق مخالف؛ حضرت با بعضی از امور موافق و با بعضی از امور مخالف بود که می توان از آن به عنوان سیاست بی طرفانه در زمان خلفا یاد کرد. جنگها هم آثار مفید و سازنده داشت و هم آثار منفی و زیانبار؛ از آن جهت که برخی آثار مفید و سازنده در پی داشت، مورد تایید امام علی(ع) بود ولی از سوی دیگر به دلیل اینکه جنگها برخی از شرایط جهاد و دفاع مورد نظر اسلام را نداشت و پیامدهای منفی به دنبال خود به وجود می آورد، مخالف آن بود.
با توجه به محتوای دین اسلام که مشتمل بر جهاد، دفاع، امر به معروف، نهی از منکر، دادخواهی و کمک به مظلومان و استضعاف زدایی و... است؛ سیره ی زندگی پیامبر(ص) و امامان علیهم السلام اجمعین نیز همین است و می توان به این نتیجه رسید که جهاد و دفاع و شیوه ی جنگی برای زدودن موانعی که در مسیر گسترش اسلام وجود دارد، تا حدودی، آن هم با وجود ضوابط و شرایط خاص پذیرفته است. جنگهایی که مورد تایید اسلام است، جنگهای کشورگشایی و فتوحات با انگیزه ی مادی نیست، بلکه مبارزات رهایی بخش است. شعار پیامبر(ص) رستگاری، آزادی و آزادگی بشر بود. ( قولوا لا اله الّا الله تفلحوا)
جنگهای پیامبر(ص) تنها برای رفع موانع بود؛ زیرا که دشمنان در مسیر فعالیتهای سازنده ی حضرت، موانع زیادی ایجاد می کردند، حال اگر پیامبر(ص) موانع را از مسیر راه بر نمی داشت، نمی توانست به هدف والای خود که هدایت و رستگاری بشر بود نایل گردد. به همین خاطر حضرت به ناچار از استراتژی جهاد و دفاع بهره میگرفت؛ از این رو پیامبر(ص) اوّل بت پرستان را از راه تبلیغ به سوی توحید دعوت می کرد، آنگاه که مقاومت کردند، به جهاد و دفاع متوسّل شدند.
در مورد حمله ی اعراب به ایران نیز امیرالمؤمنین (ع) موضع محتاطانه ای داشت. آن جا که اعراب به جهاد و دفاع مشروع و مورد قبول در اسلام می پرداختند، حضرت موافق بود اما وقتی که اعراب به ظلم رو آوردند حضرت مخالف این کار بود. 
و اما در مورد حضور امام حسن و امام حسین علیهم السلام در نبرد مذکور، از منابع معتبر استفاده می شود که در فتح ایران شرکت نکرده اند. بنابر نقل ابن اثیر، ابن خلدون، سید هاشم معروف الحسنی و همچنین باقر شریف قرشی؛ این دو امام بزرگوار بعد از پیامبر(ص) در هیچ فتحی ( که همراه با ظلم و قتل عام بوده باشد ) شرکت نداشتند[2].
بیشتر مطالبی که مورخان درباره ی جنگهای صدر اسلام نوشته اند، از تاریخ طبری می باشد که پذیرش هرکدام نیاز به بررسی دقیق دارد. طبری مطالب تاریخی را از روایان مختلف نقل می کند که برخی دروغگو و غیر موثق بوده اند؛ از جمله سیف بن عمر[3] که خیلی از مطالب مربوط به جنگهای ایران و اعراب و مطالبی را که از امیرالمؤمنین علی(ع) و فرزندان وی در این باره نقل شده، از طریق وی است.
جواد علی از مورخان معتبر می گوید: طبری در استفاده از مآخذ، اصول اهل حدیث را در نظر نگرفته و از چهره های ضعیف هم روایت کرده است. او روایات سیف بن عمر را که متهم به زندقه[4] است و خود طبری هم نظر مساعدی نسبت به وی ندارد، نقل می کند[5]. بر این اساس اگر در برخی از منابع سخن از شرکت این امامان در جنگ ایران و مسلمانان عرب و همچنین قتل عام مردم ایران آمده است، واقعیت ندارد.

_________________________________________________

[1]. شیخ صدوق، الخصال، ترجمه ی جعفری، نسیم کوثر ج2،ص69 . شیخ مفید، الاختصاص، ص173
[2]. احمد زمانی، حقایق پنهان، ص117
[3]. سیف بن عمر التمیمی از مورخان اوایل اسلام است. تقریباً از زندگی او به جز اینکه در کوفه می‌زیسته و از طایفهٔ عُصَیِّد و بخش عمر از قبیلهٔ تمیم بود چیز دیگری در دسترس نیست. اهمیت او به دلیل کتابش «کتاب الفتوح الکبیر و الردّة» است که منبع اصلی محمد جریر طبری برای تاریخ جنگ‌های رده است.
صحت اخبار او همیشه مورد تردید حدیث‌شناسان بوده‌است: برخی او را زندیق خوانده‌اند و برخی گفته‌اند که او جعلیات را به راویان معتبر منسوب می‌کرد. مورخان جدید هم این تردیدها را تأیید کرده‌اند و تناقضات ناممکن تاریخ او را با تاریخ‌های ابن اسحاق و واقدی تأیید کرده‌اند.
[4]. زندیق، معرّب واژه‌های زندیک یا زندیکیه است. این واژه، توسط مسلمانان، در خصوص افرادی که تصور می‌شود نظرات یا عملکردهایی دارند که با نظرات بنیادی اسلام در تعارض است به کار می‌رود.
[5]. رسول جعفریان، تاریخ سیاسی اسلام، سیره ی رسول خدا(ص)، ص124