معرفی کتاب احتجاج علامه طبرسی
سه شنبه, ۱۷ خرداد ۱۴۰۱، ۰۶:۰۰ ق.ظ
کتابی که در این پست قصد معرفی آن را داریم، کتابی ارزشمند با عنوان الاحتجاج علی اهل اللجاج بوده که کتابی کلامی و به زبان عربی؛ نوشته ی ابومنصور، احمد بن علی بن ابی طالب طبرسی از علمای قرن ششم قمری است که ترجمه ی فارسی آن با عنوان احتجاج از علامه احمد ابن علی ابن ابی طالب طبرسی ( با نام آشنای احتجاج علامه طبرسی) در دسترس علاقه مندان قرار گرفته است.
این کتاب در بیان احتجاحات (بحث و استدلال) پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) و برخی از پیروان آنها با مخالفان خود از فرقه‌های مختلف است. برخی از عالمان شیعی در انتساب کتاب اشتباه کرده و آن را به فضل بن حسن طبرسی صاحب تفسیر مجمع البیان نسبت داده‌اند.
علامه طبرسی در مقدمه الاحتجاج می‌گوید:
آن چه باعث شد من چنین کتابی تألیف کنم، این بود که عده‌ای از شیعیان امامیه دست از استدلال و بحث با مخالفان برداشته‌اند و می‌گویند این کار بر ما روا نیست زیرا پیامبر و ائمه (ع) هیچ گاه جدال نکرده‌اند و به شیعه نیز چنین اجازه‌ای نداده‌اند؛ لذا تصمیم گرفتم در یک کتاب بحث‌های بزرگان را با مخالفان در اصول و فروع دین جمع کنم. طبرسی در ادامه متذکر می‌شود که نهی آنان از مجادله، نسبت به افراد ضعیف در دفاع از دین و عقاید بوده است، نه افراد مبرز و توانا برای ابراز حق و دفاع از باطل.
کتاب الاحتجاج از کتب معتبری است که علما به آن اعتماد دارند و بدون هیچ دغدغه‌ای روایات آن را نقل می‌کنند. تنها اشکالی که متوجه روایات کتاب شده آن است که اکثر روایات آن مُرسل است و هیچ سندی در کتاب برای آنها یافت نمی‌شود.
( حدیث مُرسَل اصطلاحی در علم حدیث و درایه به معنای ذکر نشدن نام راوی در سند روایت است. مامقانی، علاوه بر ذکر تعریف عام، در تعریف خاص حدیث مرسل، هر حدیثی را که تابعین بدون ذکر واسطه از پیامبر(ص) نقل کنند، حدیث مرسل می‌داند. برخی از اهل‌سنت نیز این تعریف را برگزیده‌اند. حجیت و قابل استناد بودن حدیث مرسل بین علما اختلافی است. وثاقت راوی و روایت نکردن از غیر ثقه از جمله دلایل قائلین به حجیت تمام احادیث مرسل است...)
علامه طبرسی همچنین در مقدمه ی کتابش می‌نویسد: من بجز روایات تفسیر امام حسن عسکری(ع)، بقیه ی روایات کتاب را بدون سند آورده‌ام زیرا یا اجماع بر آنها هست یا موافق عقل‌اند یا در کتب مخالف و موافق مشهورند و روایات تفسیر منسوب به امام عسکری (ع) را با ذکر سند در ابتدای آنها آوردم، چرا که از حیث شهرت مانند بقیه روایات کتاب نیستند.
با این سخن علامه طبرسی، تمام علما با وجود روایات بدون سند، آن را پذیرفته و بدان اعتماد و استناد کرده‌اند.
